Süt İnekçiliği Islah Programı
Türkiye’de ihtiyaç duyulan denenmiş (yavru verimlerine göre değerlendirilmiş) kaliteli boğa yetiştirmek amacıyla uygulanacak döl kontrolü (yavru testi veya progeny test) çalışmalarını düzenlemek ve yönlendirmek bu talimatın amacıdır.
2. Yetki ve Sorumluluk:
Damızlık boğa yetiştirme, test etme, seçme, bu boğalardan sperma üretme ve pazarlama, test edilmekte olan ve denenmiş boğa spermalarının kullanılmasını düzenleme yetki ve sorumluluğu, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ile Bakanlıktan yetki alan kuruluşlara aittir.
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı yetki verdiği kuruluşlarca hazırlanacak ıslah programını onaylama ve denetleme
yetkisine sahiptir.
3. Islah Amacı:
Gelecekte ulaşılması gerekn verim seviyesi belirlenerek bunu en optimal bir şekilde sağlayacak genotip tanımlanır. Bu genotipi elde etme ve populasyonda yaygınlaştırma yapılacak ıslah çalışmalarının (ıslah programının) amacıdır.
Islah çalışmaları başlatılırken, öncelikle ıslahı yapılacak her ırk ile ilgili ıslah amacı belirlenir. Bunun için populasyon analizi ve ekonomik analizlerin yapılması gerekir. Yapılan analizler sonucunda bugün ve gelecekte hangi verim özelliklerinin veya özellik gruplarının (örneğin süt verimi, döl verimi, sınıflandırma vb) ekonomik açıdan ne kadar önemli oldukları belirlenir; belirlemelere bağlı olarak ekonomik ağırlık katsayıları hesaplanır. Islahta kullanılacak ölçüt, yapılan hesaplamalar sonucunda bir formül halinde dökümanlaştırılır.
Örnek: Holstein Friesian Yetiştiriciliğinde ıslah amacı:
Laktasyonda (305 günde) % 4 yağlı 7000 kg süt verimi verebilen ergin yaşta 750 kg canlı ağırlığa ve 145 cm sağrı yüksekliğine ulaşan; sağlam yapılı ve sağlıklı; beklenen yüksek verimi verebilecek beden kapasiteli; hayvana rahat hareket yeteneği sağlayacak ayak ve tırnak yapılı; makinayla sağıma elverişli ve kolay sağılabilen, kapasiteli bir memeye sahip genotip elde etmek ve populasyonda yaygınlaştırmak.
Damızlık Değeri (süt) = süt verimi x eko.katsayı + yağ verimi x eko.katsayı
Damızlık Değeri(sınıf.)= sağrı yük. x eko.katsayı +……..+ tırnak x eko.katsayı
Top.Dam.Değ.= DDsüt x Ağ.Katsayısı + DDsın x Ağ.Katsayısı
4. Islah Modeli:
5. Islah Programlarında Öngörülen Faaliyetler:
Türkiye’de ihtiyaç duyulan denenmiş (yavru verimlerine göre değerlendirilmiş) kaliteli boğa yetiştirmek amacıyla uygulanacak döl kontrolü (yavru testi veya progeny test) çalışmalarını düzenlemek ve yönlendirmek bu talimatın amacıdır.
2. Yetki ve Sorumluluk:
Damızlık boğa yetiştirme, test etme, seçme, bu boğalardan sperma üretme ve pazarlama, test edilmekte olan ve denenmiş boğa spermalarının kullanılmasını düzenleme yetki ve sorumluluğu, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ile Bakanlıktan yetki alan kuruluşlara aittir.
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı yetki verdiği kuruluşlarca hazırlanacak ıslah programını onaylama ve denetleme
yetkisine sahiptir.
3. Islah Amacı:
Gelecekte ulaşılması gerekn verim seviyesi belirlenerek bunu en optimal bir şekilde sağlayacak genotip tanımlanır. Bu genotipi elde etme ve populasyonda yaygınlaştırma yapılacak ıslah çalışmalarının (ıslah programının) amacıdır.
Islah çalışmaları başlatılırken, öncelikle ıslahı yapılacak her ırk ile ilgili ıslah amacı belirlenir. Bunun için populasyon analizi ve ekonomik analizlerin yapılması gerekir. Yapılan analizler sonucunda bugün ve gelecekte hangi verim özelliklerinin veya özellik gruplarının (örneğin süt verimi, döl verimi, sınıflandırma vb) ekonomik açıdan ne kadar önemli oldukları belirlenir; belirlemelere bağlı olarak ekonomik ağırlık katsayıları hesaplanır. Islahta kullanılacak ölçüt, yapılan hesaplamalar sonucunda bir formül halinde dökümanlaştırılır.
Örnek: Holstein Friesian Yetiştiriciliğinde ıslah amacı:
Laktasyonda (305 günde) % 4 yağlı 7000 kg süt verimi verebilen ergin yaşta 750 kg canlı ağırlığa ve 145 cm sağrı yüksekliğine ulaşan; sağlam yapılı ve sağlıklı; beklenen yüksek verimi verebilecek beden kapasiteli; hayvana rahat hareket yeteneği sağlayacak ayak ve tırnak yapılı; makinayla sağıma elverişli ve kolay sağılabilen, kapasiteli bir memeye sahip genotip elde etmek ve populasyonda yaygınlaştırmak.
Damızlık Değeri (süt) = süt verimi x eko.katsayı + yağ verimi x eko.katsayı
Damızlık Değeri(sınıf.)= sağrı yük. x eko.katsayı +……..+ tırnak x eko.katsayı
Top.Dam.Değ.= DDsüt x Ağ.Katsayısı + DDsın x Ağ.Katsayısı
4. Islah Modeli:
Planlanacak
ıslah programları, suni tohumlamaya dayalı yürütülen denenmiş boğa elde
etme ve bunlardan etkin yararlanmayı hedefleyen programlardır.
ıslah programları, suni tohumlamaya dayalı yürütülen denenmiş boğa elde
etme ve bunlardan etkin yararlanmayı hedefleyen programlardır.
Bu
programlarda, aday boğa ana ve babaları damızlık değerlerine göre
seçilir; bunlardan elde edilen erkek buzağılar döllerine göre
değerlendirilmek üzere teste tabi (döl kontrolü) tutulur; döl
kontrolünde başarılı olanlar denenmiş boğa olarak suni tohumlamada
kullanılır.
programlarda, aday boğa ana ve babaları damızlık değerlerine göre
seçilir; bunlardan elde edilen erkek buzağılar döllerine göre
değerlendirilmek üzere teste tabi (döl kontrolü) tutulur; döl
kontrolünde başarılı olanlar denenmiş boğa olarak suni tohumlamada
kullanılır.
Bu
nitelikteki programların temel özelliği populasyonda beklenen genetik
ilerlemenin ağırlıkla babaların seçimiyle gerçekleştirilmesidir.
nitelikteki programların temel özelliği populasyonda beklenen genetik
ilerlemenin ağırlıkla babaların seçimiyle gerçekleştirilmesidir.
Damızlık
değeri yüksek ineklerden yararlanma oranını yükseltmek amacıyla çoklu
yumurtlatma (süper ovulasyon) ve embriyo transferi gibi
biyoteknolojileri kullanan modeller koşulların uygun olması halinde
gelecekte dikkate alınabilirler.
değeri yüksek ineklerden yararlanma oranını yükseltmek amacıyla çoklu
yumurtlatma (süper ovulasyon) ve embriyo transferi gibi
biyoteknolojileri kullanan modeller koşulların uygun olması halinde
gelecekte dikkate alınabilirler.
5. Islah Programlarında Öngörülen Faaliyetler:
a) Populasyon ve Çalışma Alanını Tanımlama
Islah
amacı tanımlandıktan sonra, ıslah programına doğrudan ve dolaylı
katılacak olan populasyonun ve bu populasyonun yaygın olduğu bölgeler
tanımlanır.
amacı tanımlandıktan sonra, ıslah programına doğrudan ve dolaylı
katılacak olan populasyonun ve bu populasyonun yaygın olduğu bölgeler
tanımlanır.
Populasyon
tanımında, toplam inek sayısı, işletme sayısı, tohumlama oranı gibi
parametrelerin yanısıra populasyon analizi sonucunda elde edilebilen
(ekonomik öneme sahip özellikler bakımından) verim seviyesi, kayıtlı ve
kayıtsız inek sayısı gibi bilgiler açık bir biçimde yer alırlar.
tanımında, toplam inek sayısı, işletme sayısı, tohumlama oranı gibi
parametrelerin yanısıra populasyon analizi sonucunda elde edilebilen
(ekonomik öneme sahip özellikler bakımından) verim seviyesi, kayıtlı ve
kayıtsız inek sayısı gibi bilgiler açık bir biçimde yer alırlar.
Programın
uygulanacağı alanı tanımlarken, öncelikle ulaşım ve üretim imkanları
üzerinde durulur. Faaliyetleri etkiliyebilecek organizasyonlar da bu
tanım içerisinde yer almalıdırlar.
uygulanacağı alanı tanımlarken, öncelikle ulaşım ve üretim imkanları
üzerinde durulur. Faaliyetleri etkiliyebilecek organizasyonlar da bu
tanım içerisinde yer almalıdırlar.
b) Islah Populasyonu
Soykütüğüne
kayıtlı, verimleri kontrol edilen ve denenmiş ya da aday boğa
spermalarıyla tohumlanan ineklerin oluşturduğu grup, ıslah populasyonu
olarak adlandırılır. Islah çalışmaları bu populasyonda yapılır ve burada
elde edilen genetik ilerleme populasyonu oluşturan diğer hayvanlara
suni tohumlama yoluyla aktarılır.
kayıtlı, verimleri kontrol edilen ve denenmiş ya da aday boğa
spermalarıyla tohumlanan ineklerin oluşturduğu grup, ıslah populasyonu
olarak adlandırılır. Islah çalışmaları bu populasyonda yapılır ve burada
elde edilen genetik ilerleme populasyonu oluşturan diğer hayvanlara
suni tohumlama yoluyla aktarılır.
Islah
populasyonunun büyük olması damızlık çalışmalarının başarısını doğrudan
etkiler. Asgari sayı 10.000 baş inek olarak kabul edilebilir. Bunun
yanında ıslah populasyonunun ana populasyon içindeki payı en az % 10
olmalıdır. Bu oran, populasyonu temsil etmek ve ona etkin ve ekonomik
hizmet etmek ile ilgilidir.
populasyonunun büyük olması damızlık çalışmalarının başarısını doğrudan
etkiler. Asgari sayı 10.000 baş inek olarak kabul edilebilir. Bunun
yanında ıslah populasyonunun ana populasyon içindeki payı en az % 10
olmalıdır. Bu oran, populasyonu temsil etmek ve ona etkin ve ekonomik
hizmet etmek ile ilgilidir.
Islah
populasyonunda yapılan soykütüğü, verim kontrolleri ve tohumlama
faaliyetlerinin ilgili talimatlara uygun bir şekilde yapılması
zorunludur.
populasyonunda yapılan soykütüğü, verim kontrolleri ve tohumlama
faaliyetlerinin ilgili talimatlara uygun bir şekilde yapılması
zorunludur.
c) Damızlık Değer Tahminleri
Damızlık değer tahmini talimatı gereğince her 6 ayda bir damızlık değer tahminleri yapılır ve yayınlanır.
d) Boğa Analarının Seçimi
Damızlık
değer sonuçlarına bağlı olarak en başarılı inekler boğa anası adayı
olarak seçilirler. Bu inekler görevli bir ıslah komisyonu tarafından
yerinde incelenerek uygun görülenlerin sahipleri ile sözleşme yapılır.
Sözleşme ineklerin komisyon tarafından önerilecek bir boğanın
spermasıyla tohumlanmasını ve erkek buzağı doğması halinde, doğumu
izleyen ilk 6-16 hafta içerisinde ıslah programını yürüten kuruluşa,
önceden belirlenen bir bedel karşılığında satışını kapsamalıdır.
değer sonuçlarına bağlı olarak en başarılı inekler boğa anası adayı
olarak seçilirler. Bu inekler görevli bir ıslah komisyonu tarafından
yerinde incelenerek uygun görülenlerin sahipleri ile sözleşme yapılır.
Sözleşme ineklerin komisyon tarafından önerilecek bir boğanın
spermasıyla tohumlanmasını ve erkek buzağı doğması halinde, doğumu
izleyen ilk 6-16 hafta içerisinde ıslah programını yürüten kuruluşa,
önceden belirlenen bir bedel karşılığında satışını kapsamalıdır.
Her yıl aday boğa anası olarak seçilen inek sayısı, ıslah populasyonundaki inek sayısının % 5’ini aşmamalıdır.
e) Boğa Babalarının Seçimi
Programın
başarısının temelini oluşturan boğa babası seçimi, damızlık değer
tahminleri sonuçlarına bakılarak düzenli bir şekilde en az 6 aylık
aralıklarla yapılır. Gelecek kuşakta damızlık olarak kullanılacak
boğaların elde edilmesi amacıyla boğa analarını tohumlayacak olan bu
boğalar, boğa anası sayısına bağlı olarak en az 2 baş/yıl şeklinde
seçilir.
başarısının temelini oluşturan boğa babası seçimi, damızlık değer
tahminleri sonuçlarına bakılarak düzenli bir şekilde en az 6 aylık
aralıklarla yapılır. Gelecek kuşakta damızlık olarak kullanılacak
boğaların elde edilmesi amacıyla boğa analarını tohumlayacak olan bu
boğalar, boğa anası sayısına bağlı olarak en az 2 baş/yıl şeklinde
seçilir.
Başka ıslah programlarından ve sürülerinden elde edilmiş seçkin boğalar da boğa babası olarak kullanılabilir.
Kuşaklararası
süreyi kısaltmak ve tohumlamaları planlı uygulayabilmek amacıyla boğa
babaları en fazla 1 yıllık bir süre için boğa analarını tohumlamada
kullanılırlar. Daha sonra bu boğaların spermaları damızlık sürüyü
oluşturan diğer ineklerin tohumlanmasında kullanılmak amacıyla satışa
sunulur.
süreyi kısaltmak ve tohumlamaları planlı uygulayabilmek amacıyla boğa
babaları en fazla 1 yıllık bir süre için boğa analarını tohumlamada
kullanılırlar. Daha sonra bu boğaların spermaları damızlık sürüyü
oluşturan diğer ineklerin tohumlanmasında kullanılmak amacıyla satışa
sunulur.
f) Döl Kontrolü (Progeny Test)
Boğa
babaları ve yapay tohumlamada kullanılacak diğer boğaları belirlemek
amacıyla, çiftleştirme programından elde edilen erkek buzağılar bir
program dahilinde düzenli olarak izlenir. Belirlenen verim özellikleri
dikkate alınarak en başarılı olanlar seçilir. Başarısız olanlar kesime
gönderilir ve spermaları imha edilir veya ıslah programı dışındaki
üretim sürülerinde kullanılır.
babaları ve yapay tohumlamada kullanılacak diğer boğaları belirlemek
amacıyla, çiftleştirme programından elde edilen erkek buzağılar bir
program dahilinde düzenli olarak izlenir. Belirlenen verim özellikleri
dikkate alınarak en başarılı olanlar seçilir. Başarısız olanlar kesime
gönderilir ve spermaları imha edilir veya ıslah programı dışındaki
üretim sürülerinde kullanılır.
Döl Kontrolünde aşağıdaki özellikler dikkate alınmalıdır.
- Tohumlanan ineklerde geri dönmeme oranı (Non-Return) oranı
- Tohumlanan ineklerde ölü ve zor doğum olayları
- Deneme altındaki boğanın 1. laktasyonda bulunan ve tesadüfen seçilmiş en az 20 kızının sınıflandırma sonuçları
- Deneme altındaki boğanın en az 30 kızının 305 gün süt verimi (yağ ve protein verimleri gelecekte dikkate alınmalıdır).
6.Islah Programının Onayı ve Takibi:
- - Islah programı Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından onaylandıktan sonra uygulamaya konulabilir.
- Programda yapılan her türlü değişiklikler Tarım ve Köyişleri Bakanlığının onayına sunulmak zorundadır.
-
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı uygulamadaki gelişmeleri izlemek ve sapma
olması halinde onayını geri çekmek yetki ve sorumluluğundadır.
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı uygulamadaki gelişmeleri izlemek ve sapma
olması halinde onayını geri çekmek yetki ve sorumluluğundadır.
- Bir bölgede birden fazla kuruluş ıslah programı çalışması yürütemez.
- Islah programını uygulayacak kuruluş, bölgede soykütüğü sistemi veri toplamadan sorumlu kuruluştan kayıtları alabileceğine
dair taahhütname almalı veya işbirliği protokolü yapmalıdır.
Yorumlar
Yorum Gönder